دوره های آموزشیهیچ محصولی در سبد خرید نیست.
غده‌ها اندام زیرزمینی و تکثیری گروهی از گل و گیاهان زینتی از جمله شیپوری، کالادیوم و … هستند که، در دسته ژئوفیت‌ها قرار دارند. این گیاهان در سطح اندام زیرزمینی خود گره، جوانه و یا به اصطلاح چشم تولید می‌کنند که در سطح خاک به صورت شاخه، ساقه یا به عنوان ریشه درون خاک رشد می‌کنند. اندام‌های زیرزمینی ژئوفیت‌ها حاوی مواد مغذی بسیار بالایی است که در فرایند تولید اندام هوایی و گل بسیار تأثیرگذار هستند.
یکی از فاکتورهای اساسی در پرورش و تکثیر گیاهان زینتی غده‌ای، افزایش سایز غده است. غده‌ها در واقع قسمت‌های متورم ساقه‌ها یا ریزوم‌های زیرزمینی هستند که، معمولاً به صورت افقی یا به صورت جانبی در زیر یا در سطح خاک قرار دارند. این ساختارهای متورم، مواد مغذی را برای گیاه ذخیره می‌کنند، تا در زمان خواب از آن استفاده کند و رشد سالم جدید را در بهار افزایش دهد.
بنابراین انتخاب یک برنامه تغذیه و شرایط رشدی مناسب می‌تواند، بر رشد حداکثری غده‌ها اثرگذار باشد. در این مقاله قصد داریم ۴ نکته در رابطه با تغذیه در گیاهان غده‌ای را بیان کنیم.
عمق کاشت گیاهان غده‌ای
همیشه سعی کنید گلدانی را انتخاب کنید که متناسب با سایز غده باشد. غده‌ها را نه خیلی سطحی بکارید که گیاه سریع وارد رشد رویشی شود و نه خیلی عمیق کشت کنید که، رشد گیاه دچار رکود گردد و نتواند رشد رویشی را انجام دهد.
تغذیه
گیاهان غده‌ای شامل سوخ، پداژه، ریزوم و ژوخه هستند که بر اساس منشأ تولید به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- گیاهان غده‌ای با منشأ ریشه مثل کوکب و بگونیا
- گیاهان غده‌ای با منشأ ساقه مثل شیپوری و کالادیوم
براساس نوع و منشأ اندام زیرزمینی تغذیه کمی تغییر می‌کند ولی به طور کلی عناصری مانند فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم روی رشد غده‌ها خیلی اثرگذار هستند. همچنین یکسری مکمل‌ها و محرک‌های رشدی، ترکیباتی که میزان ماده آلی بالایی دارند، کودهای جلبک غنی شده با فسفر و پتاسیم بالا، ترکیبات حاوی قند بالا و انواع مختلف ویتامین‌ها من‌جمله ویتامین ب روی رشد غده‌ها خیلی اثرگذار هست. به طور کلی کودهای سولفات پتاسیم، سولفات منیزیم، مونوپتاسیم فسفات، هیومیک اسیدها، مونو آمونیوم فسفات بر افزایش کیفیت غده‌ها اثرگذار هستند.
مورد دیگری که در رابطه با تغذیه در برخی گیاهان غده‌ای باید رعایت کنیم زمان مناسب تغذیه هست. به عنوان مثال در گیاه سنبل، زمانی که گیاه وارد مرحله گلدهی می‌شود باید آبیاری و تغذیه قطع شود، به دلیل اینکه اگر شما در این مرحله آبیاری و تغذیه را انجام دهید نه تنها باعث افزایش کیفیت غده‌ها نمی‌شود بلکه باعث افزایش رشد رویشی برگ‌ها می‌شود. علاوه بر این باعث می‌شود که غده‌های ضعیفی تولید شود و برای سال بعد زیاد بازارپسند نباشند. در گیاه زامیفولیا، بهترین زمان تغذیه غده‌ها یکی در خرداد ماه هست و دیگری در اواخر شهریور که گیاه حداکثر رشد غده را در این فصول دارد.
شرایط محیطی
هر گیاه غده‌ای براساس نوع گیاه نیاز به یک یا دو فاکتور محیطی برای افزایش سایز غده دارد. به طور مثال گل کوکب نیاز به یک دوره روز کوتاه دارد و یا گیاهانی مانند شیپوری و کالادیوم باید یک دوره تنش خشکی و تنش سرما را ببینند.
مسئله دیگر اینکه گیاه‌های پیازی یا غده‌ای به نوسانات دمایی و رطوبت خیلی حساس هستند. به عنوان مثال ممکن است تغذیه‌ای که برای گیاه‌تان انجام می‌دهید مطلوب باشد ولی اگر شما شرایط محیطی، دما، رطوبت، نور را کنترل نکنید ممکن است گیاه‌تان زود به گل رود، گل بی‌کیفیت تولید کند یا حتی به اصطلاح، گیاه کور شود و آن انگیزش گل در گیاه صورت نگیرد و فقط رشد رویشی داشته باشد. پس نکته‌ای که در رابطه با گیاهان غده‌ای باید به آن توجه کنیم این است که جدا از تغذیه بتوانیم شرایط نور، دما و رطوبتی که مورد نیاز و استاندارد گیاه مورد نظر هست را فراهم کنیم. گیاهان غده‌ای نسبت به سایر گیاهان به این شرایط حساس‌تر هستند.
به عنوان مثال آنمون گیاهی روز کوتاه اختیاری است به این معنی که روز کوتاه عامل گلدهی در این گیاه محسوب نمی‌شود، اما بر روی کیفیت گل‌ها تأثیر می‌گذارد. یعنی در کنار یک تغذیه مناسب، اگر روز کوتاه هم در این گیاه ایجاد کنیم، منجر به افزایش کیفیت گل‌ها می‌گردد علاوه بر این غده‌ها باید در دمای ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد رشد کنند. در روزهای بلند، گیاه به سمت رشد رویشی می‌رود و باعث می‌شود که هر چند تغذیه استاندارد داشته باشیم، گل‌هایی که تولید می‌شوند بی‌کیفیت باشند.
استفاده از هورمون‌ها و تنظیم کننده‌های رشد گیاهی
یکسری ترکیبات و هورمون‌ها هستند تحت عنوان کندکننده‌های رشد که مسیر تولید جیبرلین که هورمون محرک رشد رویشی در گیاه هست را بلاک می‌کنند و تغذیه‌ای که ما انجام می‌دهیم سبب افزایش رشد غده‌ها در این گیاهان غده‌ای می‌شود، همچنین یکسری ترکیبات تجاری با برندهای مختلف در بازار موجود هست که اختصاصی برای رشد غده‌ها هستند. استفاده از هورمون جیبرلین در برخی از گیاهان مانند گلایول و شیپوری، باعث می‌شود که یک دوره سیکل سرمایی و یک دوره سیکل رشدی که گیاه برای افزایش غده‌ها نیاز دارد، برطرف شود و سبب افزایش سرعت در به گل رفتن شود. در گیاه آلسترومریا گزارش شده که استفاده از هورمون ایندول بوتیریک اسید در زمانی که گیاه رشد رویشی‌اش کامل شده و می‌خواهیم گیاه وارد مرحله گلدهی شود باعث کاهش رشد رویشی و افزایش گلدهی می‌شود.
سایز غده
گیاهان غده‌ای یا پیازی برای اینکه بتوانند گیاه یا گل باکیفیتی را تولید کنند در کنار تغذیه، فورسینگ و شرایط محیطی باید به یک سن تجاری یا بلوغ رسیده باشند. به عنوان مثال پیاز سنبل بعد از اینکه از طریق بذر یا پیازچه تولید شد، ۳ سال بعد از تولیدش به آن سایز اقتصادی برای گلدهی می‌رسد. یعنی گیاهانی که در سال اول و سال دوم تولید می‌کند گیاهان با کیفیتی نیستند. پس جدا از بحث تغذیه، گیاهان غده‌ای – پیازی باید به یک سن تجاری یا بلوغ رسیده باشند تا بتوانند در کنار تغذیه، کنترل شرایط محیطی، یک گیاه یا گل با کیفیتی را تولید کنند.
پیش‌رس کردن (فورسینگ)
فرایند تسریع در گلدهی، کیفیت گل‌ها و بلوغ زودرس طی عمل فورسینگ در گیاهان غده‌ای با تغییر و کنترل شرایط محیطی صورت می‌گیرد که، در بازه‌های زمانی مختلف تا فرایند گلدهی انجام می‌شود. انجام یک عملیات فورسینگ اصولی در کنار تغذیه مناسب می‌تواند حداکثر عملکرد کیفی را برای گیاهان غده‌ای به همراه داشته باشد. در جدول زیر به مراحل مختلف فورسینگ یا پیش رسی در برخی از گیاهان زینتی اشاره شده است.
گیاه | مراحل مختلف فورسینگ و پیش‌رسی در برخی از گیاهان زینتی | ||
آلسترومریا | ۸ هفته دمای ۱۶ تا ۱۷ درجه سانتی‌گراد(با استفاده از لوله آب سرد در سطح خاک و اطراف ریشه) | مرحله بعد قطع لوله آب سرد و قرار دادن گیاه در دمای ۲۲ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد. (شروع رشد رویشی و القاء گل) | |
نرگس | ۳ هفته در دمای ۲۰ درجه | بعد این ۳ هفته، باید مقدار آبیاری رو کم کرد و گیاه در معرض دمای ۱۵ درجه قرار بگیرد. (پیش رسی و گل باکیفیت) | |
سنبل | ۹ هفته در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد | بلافاصله پیازها را ۸ تا ۱۰ هفته در دمای ۹ درجه سانتی‌گراد قرار می‌دهیم. (گل انگیزی و آغازش گل) | نگهداری پیازها در دمای ۱۵ درجه سانتی‌گراد به مدت ۴ تا ۷ هفته و بعد از این مدت آماده برای بازار (پیش رسی، تولید ساقه و گل‌های باکیفیت) |
| لیلیوم | ۳ هفته در روز بلند | ۳ هفته در دمای ۴ درجه سانتی‌گراد. (پیش رسی، انگیزش گل و افزایش کیفیت گل‌ها) | |
