کاشت و پرورش بلوبری در گلخانهزمان مطالعه 12 دقیقه

بلوبری چیست؟

بلوبری متعلق به خانواده Ericaceae و از جنس Vaccinium است. این جنس شامل حدود ۴۵۰ گونه است، که به خاطر میوه‌های خوراکی‌شان ارزشمند هستند. این گیاهان دارای بوته‌های برگ‌ریز و چند ساله هستند که اندازه آنها از ۶۰ سانتی‌متر برای بلوبری (Vaccinium.angustifolium) تا ارتفاع ۴ متر برای ارقام بوته بلند (Vaccinium.corymbosum) متغیر است. گیاهان بلوبری دارای برگ‌های بیضوی ساده هستند که به طور متناوب در امتداد ساقه‌ها قرار گرفته‌اند. این گیاهان دسته‌هایی از گل‌های کوچک تولید می‌کنند که رنگ آنها از سفید تا صورتی کم‌رنگ است. بوته بلوبری یکی از ریزترین میوه‌ها را دارد. این میوه تابستانی سرشار از آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها است. میوه گرد و به قطر ۱۶-۵ میلی‌متر است و درون میوه تعداد زیادی بذر ریز وجود دارد. میوه‌ها که اغلب به صورت خوشه‌ای هستند، ابتدا مایل به سبز کم رنگ، سپس قرمز مایل به ارغوانی و در نهایت در هنگام رسیدن به رنگ بنفش مایل به سیاه هستند. بلوبری رسیده دارای گوشت سفید مایل به سبز است.

بلوبری در اشکال و اندازه‌های مختلفی از جمله کنسرو شده، خشک شده، پوره شده و همچنین تازه خوری موجود است. بری‌هایی را انتخاب کنید که کاملاً آبی و بدون رنگ قرمز هستند. پوشش نقره درخشان طبیعی که روی میوه بلوبری می‌بینید، مطلوب است زیرا به عنوان یک محافظ طبیعی عمل می‌کند. میوه بلوبری هنگام برداشت باید رسیده باشد، به خاطر اینکه میوه‌ای نافرازگراست و پس از برداشت فرآیند رسیدگی انجام نمی‌شود.

بلوبری میوه کدام کشور است؟

بلوبری بومی آمریکای شمالی است و اولین بار در سال ۱۹۱۶ میلادی برای فروش میوه کشت شد. ایالات متحده بزرگ‌ترین تولیدکننده بلوبری در جهان است. ۳۸ ایالت به کشت بلوبری به صورت تجاری مشغول هستند و ده ایالت آن بیش از ۹۸ درصد از تولید بلوبری آمریکا را به خود اختصاص دادند. میشیگان را به عنوان تولیدکننده پیشرو بلوبری در آمریکا می‌شناسند. در ایالات متحده، ایالت واشنگتن بیش‌ترین میزان بلوبری را تولید می‌کند و پس از آن میشیگان، جورجیا، اورگان و سپس نیوجرسی قرار دارند.

اگرچه اکثر بلوبری‌ها به صورت تجاری در آمریکای شمالی و جنوبی کشت می‌شوند اما افزایش علاقه به این محصول منجر به افزایش کاشت آن در سراسر جهان شده است و از طریق هوایی به بازارهای سراسر جهان ارسال می‌شود. در آمریکای شمالی، گونه‌ای که اغلب کشت می‌شود Vaccinium.corymbosum است و از نظر اقتصادی مهم‌ترین گونه است و گونه دیگری که به طور گسترده کشت می‌شود Vaccinium.angustifolium است.

پرورش بلوبری در گلخانه

امروزه کشت بلوبری به دلیل ارزش و محبوبیتی که پیدا کرده است در سراسر جهان در حال افزایش هست. بذر بلوبری را می‌توان در فضای باز کاشت اما چون به شرایط محیطی حساس هست مثل باد شدید و خشکی در گلخانه هم آن را پرورش می‌دهند. یکی از مزیت‌­های مهم کشت گلخانه­‌ای بلوبری نسبت به فضای باز این هست که می‌توان دوره برداشت را تا دو ماه افزایش داد. بلوبری را در گلخانه می‌توان داخل گلدان و یا به روش کشت هیدروپونیک پرورش داد. پرورش بلوبری در محیط کنترل شده گلخانه می‌تواند هم به عملکرد بوته‌های بلوبری کمک کند و هم فرصت بیشتری برای تولید بری‌ها می‌دهد.

کاشت بلوبری در مناطق سردسیر

بلوبری را می‌توان در بهار یا اواخر زمستان در همه مناطق به جز سردترین مناطق کشت کرد. کاشت بلوبری در مناطق سردسیر به شرط فراهم کردن شرایط لازم برای رشد آن در گلخانه امکان‌پذیر است.

سرمادهی بذر بلوبری

اکثر متخصصان توصیه می‌کنند قبل از کاشت بذر بلوبری آنها را سرمادهی کنید تا خواب‌شان برطرف شود. هنگامی که دوره خواب شکسته می‌شود، یعنی زمانی که دوره سرمادهی تمام می‌شود، شرایط برای جوانه‌زنی بذرها مساعد می‌شود و در واقع سرمادهی به جوانه‌زنی بذر بلوبری سرعت می‌بخشد. برای انجام سرمادهی بذر بلوبری باید بذرها را به مدت ۳ ماه در دمای یخچال (۴ درجه سانتی‌گراد) قرار دهید. بهترین زمان برای سرمادهی بذر بلوبری اواخر زمستان است تا در بهار برای جوانه‌زنی آماده شود.  

بهترین زمان کاشت بلوبری

بلوبری را در هر زمان از سال می‌توان کاشت فقط باید نور و گرمای کافی برای آن تأمین شود. در این شرایط ایده‌آل است که بذر بلوبری جوانه خواهد زد. در گلخانه هم بهترین زمان کاشت بلوبری اواخر زمستان تا اوایل بهار است تا بهترین نتیجه را دهد.

شرایط کاشت بلوبری

بلوبری‌ها از جمله گیاهانی هستند که نگهداری آسانی دارند اما برای رشد مطلوب باید ایده‌آل‌ترین شرایط برای‌شان فراهم باشد که در زیر به تعدادی از این عوامل اشاره شده است از جمله:

• خاک: گیاهان بلوبری اسید دوست هستند، به این معنی که آنها باید در بستر کاشتی که pH مناسبی دارد، پرورش داده شوند در غیر این صورت، میوه نمی‌دهند. پی اچ خاک یا مخلوط گلدان باید حدود ۴.۸-۴.۵ باشد.
• نور: گیاهان بلوبری گرچه در برابر سایه مقاوم هستند اما به طور معمول باید حداقل نیمی از روز را در معرض نور غیرمستقیم خورشید قرار بگیرند.
• آبیاری: پی اچ آبی که استفاده می‌کنید باید اسیدی باشد در غیر این صورت اگر پی اچ آب آبیاری بالا باشد به مرور زمان پی اچ سطح خاک نیز افزایش می‌یابد.
• گرده افشانی: گیاهان بلوبری خودگرده‌افشان نیستند گرچه یکسری از ارقام آن به تنهایی می­توانند میوه خوبی تولید کنند اما برای بهبود گرده‌افشانی و تولید میوه بیش‌تر، بهتر هست آنها را نزدیک یک رقم متفاوت یا اینکه درون گلدان حداقل دو گونه متفاوت از بلوبری را کشت کرد.

روش تکثیر بلوبری

بهترین روش تکثیر بلوبری از طریق قلمه‌های چوب نرم یا نیمه رسیده است. این روش نسبت به تکثیر با بذر قابل اعتمادتر و آسان‌تر است و باعث ایجاد نهال‌هایی می‌شود که با گیاه مادری مطابقت دارند.

کاشت بذر بلوبری

پرورش بلوبری از بذر کار سختی نیست، اما نیاز به صبر دارد، زیرا بذرها زمان زیادی برای جوانه زدن نیاز دارند و به دلیل طولانی بودن دوره نونهالی زمان زیادی طول می‌کشد تا شروع به میوه‌دهی کنند.

طریقه کاشت بذر بلوبری در زیر آورده شده است:

• بهترین زمان برای شروع کاشت بذر بلوبری اواخر زمستان تا اوایل بهار می‌باشد.
• به منظور سرمادهی و کمک به جوانه‌زنی به مدت ۹۰ روز بذرها را داخل فریزر قرار دهید.
• برای کاشت بذر بلوبری خود، سینی نشاء را با  پیت ماس ​​پر کنید و سپس آن را مرطوب کنید.
• بذرهای بلوبری خود را درون حفره‌های سینی نشاء قرار دهید (۱ یا ۲ بذر درون هر حفره) و سپس با یک لایه بسیار نازک پیت ماس (۶ میلی‌متر) ​​بپوشانید.
• به منظور حفظ رطوبت سینی نشاء را با نایلون بپوشانید.
• سپس سینی نشاء را در مکانی گرم (۱۵ تا ۲۱ درجه سانتی‌گراد) و روشن (به دور از نور مستقیم خورشید) قرار دهید.
• جوانه زدن بذر بلوبری ممکن است ۶ تا ۱۲ هفته طول بکشد.
• در این مدت، بستر کاشت را مرطوب نگه دارید، اما نه بیش از حد مرطوب (خیس نباشد).
• هنگامی که اولین بذرها شروع به جوانه زدن کردند، پوشش پلاستیک را بردارید.
• وقتی گیاهچه‌ها کمی رشد کردند نهال‌های ضعیف بلوبری را حذف کنید (در صورتی که در هر حفره سینی نشاء بیش از ۱ بذر کاشته‌اید).
• هنگامی که گیاهچه‌ها به اندازه کافی بزرگ شدند آنها را به زمین اصلی انتقال دهید.

کاشت قلمه بلوبری

رشد بلوبری از قلمه، مطمئن‌ترین روش تکثیر است. بسته به گونه، بلوبری برگ‌ریز یا همیشه سبز است. از گونه‌های برگ‌ریز می‌توان قلمه‌های چوب نرم را در اواخر بهار یا قلمه‌های نیمه رسیده را در تابستان تهیه کرد. بلوبری همیشه سبز را باید از قلمه‌های نیمه رسیده که در تابستان گرفته می‌شود تکثیر کرد.

طریقه کاشت قلمه بلوبری در زیر آورده شده است:

• گلدان یا سینی نشاء مورد نظر خود را با نسبت مساوی پیت ماس و پرلیت پر کنید.
• با توجه به نوع گونه قلمه خود را تهیه کنید.
• برگ‌های پایینی قلمه را حذف کنید.
• ته قلمه را به هورمون اکسین آغشته کنید (ضروری نیست، اما شانس موفقیت شما را در ریشه‌زایی قلمه افزایش می‌دهد).
• سپس قلمه را داخل بستر کاشت قرار دهید.
• بستر کاشت را آبیاری کنید.
• جهت حفظ رطوبت ظرف یا سینی نشاء را با نایلون بپوشانید.
• سپس قلمه‌ها را در مکانی گرم و روشن در گلخانه قرار دهید.
• در طول این مدت بستر کاشت باید مرطوب باشد.
• پس از چند ماه، برای اطمینان از اینکه ریشه‌زایی انجام شده یا خیر یکی از قلمه‌ها را به آرامی بیرون بکشید.
• در صورتی که قلمه‌ها ریشه‌دار شده باشند می‌توانید آنها را به زمین اصلی انتقال دهید.
• حداقل دو سال طول می‌کشد تا نهال‌های بلوبری میوه دهند.

خاک مناسب برای کاشت بلوبری

خاک‌هایی که در محدوده pH قابل قبول برای رشد گیاه بلوبری نیستند، باید قبل از کاشت آماده شوند. نهال‌های بلوبری برای رشد به خاک اسیدی (پی اچ حدود ۴.۸-۴.۵) و با زهکشی خوب نیاز دارند. اگر pH بیش از حد بالا باشد، رشد گیاه کند شده و شاخ و برگ‌ها زرد می‌شوند. پی اچ بیش از حد بالای بستر کاشت برای مدت طولانی نهایتاً منجر به از بین رفتن گیاه می‌شود.  

محققان دریافتند که ترکیبی از ۴۰ درصد کوکوپیت، ۴۰ درصد پیت ماس و ۲۰ درصد پرلیت محدوده اسیدی کافی را در pH حدود ۴.۸ فراهم می‌کند.

آبیاری نهال بلوبری

گیاه بلوبری به دلیل اینکه ریشه‌های کم عمقی دارد، نسبت به اکثر میوه‌ها به آب بیش‌تری نیاز دارد تا ریشه‌های سطحی آن خشک نشود. این گیاه همچنین به آب کافی مخصوصاً در سال اول کاشت نیاز دارد تا سیستم ریشه‌ای مناسبی ایجاد کند.

چه مدت طول می‌کشد تا بلوبری تولید میوه کند؟

خوشه‌های گل‌های سفید و صورتی بلوبری در بهار شکوفا می‌شوند و به دنبال آن بری‌های خوش طعم در تابستان ظاهر می‌شوند.

در طی اولین سال کاشت بذر بلوبری، نهال‌ها ممکن است ۱۳ تا ۱۵ سانتی‌متر بیش‌تر رشد نکنند. در طول سال دوم که ارتفاع گیاه به ۶۰-۳۰ سانتی‌متر می‌رسد تعداد کمی گل و میوه تولید می‌شود. ممکن است چندین سال (حدود ۶ تا ۷ سال) طول بکشد تا بلوبری تکثیر شده از طریق بذر میزان قابل توجهی میوه تولید کند.

با توجه به اینکه چند سال طول می‌کشد تا نهال بلوبری به پتانسیل باردهی کامل خود برسد، ایده خوبی است که از ظاهر شدن گل و میوه در بوته‌های بلوبری با سن کم جلوگیری شود و اجازه داده نشود که رشد کنند. در واقع انرژی‌ای که گیاه در سال‌های اول رشد خود باید صرف رشد ریشه و رشد رویشی کند تا در دراز مدت باعث عملکرد بهتر شود را صرف تولید گل و میوه می‌کند.

پس باید از ظاهر شدن گل در دو سال اول جلوگیری کنید. اگرچه نهال بلوبری در سال اول به احتمال زیاد میوه می‌دهد، حذف شکوفه‌ها با دست برای جلوگیری از میوه‌دهی به مدت دو فصل باعث ایجاد ریشه‌های قوی و تضمین کیفیت محصولات در آینده می‌شود. اگر به خوبی مدیریت کنید تا گیاهان بلوبری شروعی قوی داشته باشند، آنها می‌توانند تا ۵۰ سال عمر کنند.

عمر درخت بلوبری

اگر در زمان کاشت بلوبری به موقعیت و شرایط ایده‌آل آن برای رشد و نمو دقت شود تولید میوه‌های خوشمزه را برای سالیان متمادی تضمین می‌کند. بسیاری از ارقام بلوبری که در فلوریدا آمریکا رشد می‌کنند، می‌توانند با برنامه‌های مدیریتی خوب، عمر اقتصادی بین ۸ تا ۱۰ سال داشته باشند. روش‌های جوان‌سازی خاصی وجود دارد از جمله هرس و نگهداری و استفاده از بسترهای کاشت مناسب که می‌تواند به افزایش عمر گیاهان بالغ‌تر کمک کند تا به این عمر اقتصادی اضافه کند. در صورت استفاده از برنامه‌های مدیریتی خوب گیاهان بلوبری می‌توانند ۴۰ تا ۵۰ سال زنده بمانند و تولید کنند.

طعم بلوبری چیست؟

ارقام متعددی از بلوبری با طعم‌های منحصر به فرد و متنوع وجود دارد. بیشتر بلوبری‌ها طعم شیرین با اسید کمی دارند. آنها میوه‌های خیلی شیرینی نیستند و بلوبری نارس مزه ترش می‌دهد. بلوبری‌ها کوچک هستند اما آبدار و در زمان بلوغ طعم شیرین با اسیدیته متغیر دارند.

برداشت بلوبری

شما می‌توانید بلوبری را در اواسط تا اواخر تابستان برداشت کنید، زمانی که بری‌ها از سبز به آبی – بنفش تیره تبدیل شدند. همان‌طور هم که در بالا اشاره شد با پرورش بلوبری در گلخانه می‌توان دوره برداشت را تا دو ماه افزایش داد. میوه بلوبری باید در زمان رسیدن به راحتی با یک چرخش ملایم کنده شود. بری‌ها به تدریج می‌رسند، بنابراین هر چند روز یک بار برداشت بلوبری را انجام دهید.