دوره های آموزشیدر این مقاله قصد داریم چند تا راهکار کلیدی، کارا و ارزان قیمت برای کاهش شوری بستر به شما معرفی کنیم.
شوری خاک (EC) چیست؟
در کشاورزی، هدایت الکتریکی خاک (EC) اساساً به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری مقدار نمک موجود در خاک (شوری خاک) استفاده می‌شود. نمک بیش از حد با تأثیر بر تعادل خاک و آب مانع رشد گیاه می‌شود. ای سی بر عملکرد محصول، جذب آب و مواد غذایی توسط گیاه و فعالیت میکروارگانیسم‌های خاک تأثیر می‌گذارد. خاک‌های غیر شور که میزان ای سی کمتری دارند، نسبت به خاک‌های شور که میزان ای سی بالاتری دارند، مواد مغذی را بیشتر و بهتر در دسترس گیاه قرار می‌دهند.
چه اتفاقی می‌افتد که بستر کشت شور می‌شود؟
برای اینکه شوری اتفاق نیفتد اولین کاری که باید انجام دهید اصلاح ورودی‌هاست که در زیر به طور مختصر به آنها اشاره شده است:
- آب: باید از کیفیت آب آبیاری اطلاع داشته باشید تا بدانید به آب شیرین کن نیاز هست یا نه؟ پس مهم‌ترین کار اینجا آنالیز آب آبیاری هست. کیفیت آب باید مطلوب باشد تا بستر شور نشود.
- جنس بستر: ترکیبی (کوکوپیت، پرلیت و …) که استفاده می‌شود باید کیفیت بالایی داشته باشد.
- کود: کودها باید کمترین سطح کلر و سدیم را داشته باشند در واقع باید یک کود باکیفیت استفاده شود که ناخالصی‌اش پایین باشد.
دلایل به وجود آمدن شوری
شوری می‌تواند توسط عناصر مفید یا عناصر مضر به وجود آید.
- عناصر مفید: وقتی کوددهی بیش از حد انجام شود سطح عناصر در آب آبیاری افزایش می‌یابد و در نتیجه سبب بالا رفتن ای سی و شوری می‌شود.
- عناصر مضر: از عناصر مضر می‌توان به سدیم، کلر و بی‌کربنات اشاره کرد. به دلیل وجود آب قلیایی، در کشور ما بی‌کربنات شایع‌تر هست. عناصر مضر به مرور زمان باعث شوری می‌شوند که این می‌تواند برای گیاه مضر باشد.
مضرات شوری خاک
- کاهش توانایی گیاهان در جذب آب
- کاهش جذب مواد غذایی توسط ریشه
- ایجاد سمیت در خاک توسط برخی از یون‌ها
- کاهش میزان کلروفیل
- کاهش رشد و عملکرد محصول
راهکارهایی برای کاهش سطح شوری خاک
راهکارهای زیادی برای پایین آوردن شوری خاک وجود دارد که ما در اینجا به ارزان‌ترین، کلیدی‌ترین و کاراترین آنها اشاره می‌کنیم.
- عناصر مفید
ما دو نوع بستر داریم:
- بستر آلی: از بسترهای آلی می‌توان به کودهای حیوانی اشاره کرد. در بستر آلی از ترکیباتی مانند EM استفاده می‌شود. این ترکیبات حالت کمپوست ساز دارند و در واقع عناصری که غیر قابل جذب هستند را به‌صورت قابل جذب برای گیاه در می‌آورند.
- بستر معدنی یا غیرآلی: در بسترهای معدنی یا حتی بسترهای آلی هیومیک اسید خیلی کارا هست به‌خصوص زمانی که سطح عناصر مفید در اثر کوددهی بیش از حد، افزایش یافته و ای سی به ۳۰۰۰ یا ۴۰۰۰ رسیده است. در واقع هیومیک اسید با عملکرد خود عناصری که غیر قابل جذب هستند را برای گیاه به صورت قابل جذب در می‌آورد و بدین صورت سبب کاهش ای سی یا شوری بستر می‌شود.
- عناصر مضر
در بالا به عناصر مضر مثل سدیم، کلر و بی‌کربنات اشاره شد. یک تحقیق روی ۵۵۰ نمونه آب آبیاری ایران در مورد بی‌کربنات، سدیم و کلر انجام شده است. طبق نتایج به دست آمده از این تحقیق به این نتیجه رسیدند که اگر ۲۷ سی‌سی سولفوریک اسید به ۱۰۰۰ لیتر آب (۱ مترمکعب) اضافه شود سطح بی‌کربنات یک واحد (۱ میلی اکی والان) کاهش می‌یابد. به طور میانگین در آب‌های شور ۱۷ میلی اکی والان بی‌کربنات وجود دارد. موردی که خود ما شخصاً آن را تجربه کرده‌ایم این است که ۲۵۰ تا ۳۰۰ سی‌سی سولفوریک اسید سبب می‌شود که سطح بی‌کربنات به طور چشمگیری کاهش یابد. اما راهکار بهتری هم وجود دارد و آن اینست که شما می‌توانید برای کنترل یا پایین آوردن سطح بی‌کربنات، سدیم و کلر از سولفات آمونیوم و نیترات کلسیم هم استفاده کنید. سولفات آمونیوم حدود ۳ کیلوگرم در هزار لیتر آب سطح بی‌کربنات را به طور قابل توجهی پایین می‌آورد. در مورد سدیم و کلر ترکیبات تجاری زیادی مثل واتر مستر و … در بازار موجود هست ولی اگر بخواهیم یک ترکیب ارزان قیمت را به شما معرفی کنیم می‌توان به نیترات کلسیم اشاره کرد. نیترات باعث می‌شود که کلر شسته و از دسترس خارج شود و کلسیم هم سبب شسته شدن سدیم می‌شود. این روشی هست که شرکت‌های بزرگ مثل Van der Knaap هلند هم که به‌صورت تخصصی روی بستر کاشت کار می‌کند برای شست‌وشوی بسترشان از آن استفاده می‌کنند. دوز مورد استفاده نیترات کلسیم هم ۳ در ۱۰۰۰ است (یعنی ۳ کیلوگرم در هزار لیتر آب).
سلام
با توجه به مطلب بالا ، سولفات آمونیوم با دوز گفته شده رو میشه با کودهای دیگه مثل جلبک دریایی ترکیب کرد و محلول پاشی کرد؟
سلام دوست عزیز. سولفات آمونیوم باید به صورت کود آبیاری استفاده شود. ولی همزمان می‌توان کود جلبک را هم به صورت محلول‌پاشی استفاده کرد.
برقرار باشی دکتر جان
ممنون از محبت شما