توضیحات
هورمون اکسین یکی از هورمون های گیاهی جهت رشد و ریشه زایی است. اکسین برای سریعتر ریشه دار کردن قلمه ها به کار می رود و احتمال تکثیر از راه قلمه را زیاد می کند.
کشف اکسین ها:
اکسین ها اولین گروه از Plant Growth Substances (PGS) می باشند که کشف شدند. به دنبال آن بعدها جیبرلین ها، سیتوکینین ها، آبسیزیک اسیدها و اتیلن ها شناسایی شدند.
کاربرد این ترکیبات در کشاورزی دارای پتانسیل قابل توجهی در جهت تنظیم تعداد زیادی پدیده فیزیولوژیکی است.
مزایا:
- ریشه دار کردن قلمه ها با سرعت بیشتر و موفقیت در تکثیر از مزایای این ماده می باشد.
نقش اکسین در ریشه زایی:
اکسین رابطه مستقیم با ریشه زایی دارد به خصوص در استارت ریشه زایی. گیاهانی که اکسین بیشتری دارند چه بصورت طبیعی و یا مصنوعی استارت ریشه در آنها سریعتر اتفاق میفتد. اما برای ادامه ریشه زایی به اکسین نیاز نداریم. وظیفه اکسین تا جایی است که شروع ریشه زایی و دستورش صادر بشه.
ایندول استیک اسید:
اولین و آخرین اکسین طبیعی گیاه ایندول استیک اسید (IAA) است که به دلیل وجود آنزیم IAA Oxidase زود تخریب می شود بنابراین برای ریشه زایی از آن استفاده نمی کنیم.
ایندول بوتریک اسید:
امروزه برای ریشه زایی از اکسین های مصنوعی مثل ایندول بوتریک اسید IBA استفاده می شود.
اثر اکسین روی ریشه زایی:
آغازیدن ریشه و رشد اولیه
اثر هورمون ممکن است علاوه بر غلظت آن به حساسیت بافت نیز مربوط باشد.
اگر از هورمون ریشه زایی زیاد استفاده کنیم به عنوان بازدارنده عمل می کند چرا؟ وقتی زیاد استفاده می کنیم در ته قلمه حرکت اکسین به سمت بالا می باشد و در نتیجه ریشه زایی اتفاق نمی افتد.
عوامل موثر بر ریشه زایی:
- رطوبت: اگر قلمه برگ دار است تعداد برگ ها را کم کنیم تا سطح تبخیر پایین بیاد.
- دما: دمای بستر بین 25-20 درجه سانتی گراد باشد مناسب است اما دمای بستر باید حداکثر 8-7 درجه سانتی گراد بیشتر از دمای فضا باشد. چرا؟؟ اگر دمای فضا نامناسب باشد جوانه شروع به رشد می کند در صورتی که قلمه هنوز ریشه دار نشده است در نتیجه آب و مواد غذایی مصرف، سوخت و ساز بالا میره و بلافاصله خشک می شود و از بین می رود.
- نور: همانطور که می دانید نور مخرب اکسین است بنابراین باید میزان نور را به حداقل برسانیم.
از هورمون اکسین برای اونایی که ریشه زایی سخت و نیمه سخت دارند استفاده میشه و برای آسان ریشه زاها استفاده نمی شود.
انواع هورمون:
IBA نوعی اکسین است که بعضی از افراد از حالت پودری آن و بعضی از حالت مایع آن استفاده می کنند.
ابتدا بستر را آماده می کنیم.
1- پودر: در زمان استفاده از هورمون پودری ته قلمه را به پودر آغشته می کنیم و بعد درون بستر قرار می دهیم
2- محلول: ابتدا محلول را داخل یک ظرف گودی می ریزیم. قلمه ها را دسته دسته در محلول می گذاریم طوری که قلمه ها حدود 5 ثانیه درون محلول بماند تا هورمون جذب شود و بعد خارج می کنیم و داخل بستر کشت میزنیم.
سعی کنید طی این مدت میزان نور خیلی کم باشد چون اکسین به نور حساس می باشد و تخریب می شود و از بین می رود. هر چه میزان نور کمتر ریشه زایی بیشتر می باشد.
بسته به اینکه قلمه نرم یا خشبی باشد غلظتی هم که استفاده می شود متفاوت است اگر غلظت از حد نرمال کمتر باشد تاثیری بر ریشه زایی ندارد و اگر از حد نرمال بیشتر باشد باعث آسیب به گیاه می شود.
پس تعیین غلظت مناسب خیلی مهمه
ما در مجموعه اگری پلاس با دانستن نوع گیاه شما می توانیم بهترین غلظت را به شما پیشنهاد بدهیم.
نوع گیاه | نوع قلمه | غلظت ppm |
کاغذی-ختمی-محبوبه شب
| علفی | 3000 |
خشبی | 4000 | |
فیکوس
| گیاه جوان | 3000 |
گیاه پیر | 4000 | |
رز و درختچه های زینتی
| علفی | 3000 |
خشبی | 4000 | |
حسن یوسف-پتوس و …
| گیاه جوان | 2000 |
گیاه پیر | 3000 | |
مو-انار-انجیر و درختان میوه خشبی
| گیاه جوان | 3000 |
گیاه پیر | 4000 |
تعداد زیادی از گیاهان مانند درختان و برخی از گیاهان علفی با استفاده از قلمه ساقه، ریشه و برگ تکثیر می شوند. گیاهانی که با قلمه ساقه تکثیر می شوند مانند انگور، انجیر، انواع گیاهان زینتی مثل رز و آنهایی که با قلمه برگ تکثیر می شود مثل بنفشه آفریقایی و بگونیا.