آفات و بیماری های گیاه سانسوریا و راه های درمان و پیشگیریزمان مطالعه 8 دقیقه

گیاه سانسوریا با نام علمی Sansevieria Spp متعلق به خانواده Asparagaceae است. جنس سانسوریا دارای تنوع بسیار بالایی می‌باشد به طوری که ۷۰ گونه از آن معرفی شده است. جالب است بدانید که برگ‌های سانسوریا دارای الیاف الاستیک سفت و محکمی هستند که توسط هندوهای باستان در ساختن بندهای کمان استفاده می‌شد. امروزه کشت و کار این گیاه در گلخانه‌ها رایج شده و همین مسئله گسترش بیماری‌ها و آفات را در پیش دارد.

همان‌طور که می‌دانید معروفیت و محبوبیت گیاه سانسوریا به دلیل زیبایی برگ‌های آن می‌باشد و هرگونه آسیب حاصل از عوامل فیزیولوژیک، آفات و بیماری باعث کاهش کیفیت و عدم بازارپسندی این گیاه می‌شود. با توجه به نکات ذکر شده، شناسایی به موقع عامل خسارت‌زا و دانستن روش درمان آن اهمیت بسیار زیادی دارد. ما در این مقاله قصد داریم به طور خلاصه آفات و بیماری‌های گیاه سانسوریا را مورد بررسی قرار دهیم.

بیماری‌های مهم سانسوریا

عوامل فیزیکی و بیولوژیکی دو عاملی هستند که باعث ایجاد خسارت در گیاه سانسوریا می‌شوند که ما در این مقاله به هر کدام اشاره و راهکارهایی برای پیشگیری و یا درمان آن بیان می‌کنیم.

عوامل فیزیکی (بیماری‌های فیزیولوژیک)

1. دما: خسارت ناشی از قرار گرفتن گیاه در معرض هوای سرد یا آب سرد (ریزش قطرات آب سرد از سقف گلخانه بر روی گیاهان). این دو مورد بیشترین آسیب را به سانسوریا وارد می‌کنند. طبق تحقیقات انجام شده مشخص شده است که تغذیه روی حساسیت گیاه سانسوریا به دمای سرد تأثیر می‌گذارد. مصرف بیش ازحد نیتروژن (مخصوصاً به فرم آمونیوم و اوره) به طور قابل توجهی میزان آسیب ناشی از سرمازدگی را افزایش می‌دهد.
2. نور: نور شدید باعث ایجاد لکه‌های سفید روی برگ و همچنین سوختگی نوک برگ‌ها در گیاه سانسوریا می‌شود. برای کنترل باید شدت نور دریافتی گیاه را کمتر کنید. بهترین شرایط نگه‌داری گیاه سانسوریا شرایط آب و هوایی گرم با رطوبت کم و تهویه مناسب می‌باشد.

1. آب: آبیاری باید متناسب با دما، رطوبت نسبی، تهویه هوا و نوع خاک صورت گیرد. مثلاً گیاهانی که در خاک‌های سنگین رشد می‌کنند باید کمتر آبیاری شوند. از آنجایی که گلدان‌های سانسوریا از سر آبیاری می‌شوند از این ‌رو آبیاری باید در اوایل روز انجام شود تا شاخ و برگ به سرعت خشک شوند.

در گلخانه توصیه می‌شود برای آبیاری سانسوریاهای سایز بزرگ از نوار تیپ استفاده شود زیرا:

• شاخ و برگ را خشک نگه می‌دارد.
• از درگیری با بیماری‌های قارچی جلوگیری می‌کند.

عوامل بیولوژیکی

لکه برگی فوزاریوم

لکه‌های برگی به صورت زخم‌هایی با شکل نامنظم، فرو رفته و قهوه‌ای مایل به قرمز دیده می‌شوند. لکه برگی‌های فوزاریوم در ابتدا بر روی جدیدترین برگ‌های گیاه که قسمت مرکز گل قرار دارند ظاهر می‌شوند. عفونت زمانی شدت می‌گیرد که این قسمت مرکزی گیاه مرطوب باشد و رطوبت کافی برای اسپورهای قارچ فراهم باشد.

با خشک نگه داشتن شاخ و برگ می‌توان این بیماری را تا حدودی کنترل کرد و در مراحل شدید آلودگی می‌توان قارچ‌کش‌های مؤثر مثل ایپرودیون کاربندازیم و تاچیگارن را مورد استفاده قرار داد.

آنتراکنوز

لکه برگی‌های آنتراکنوز به صورت لکه‌های گرد، منفرد، کوچک به رنگ قهوه‌ای روی قسمت‌های مختلف برگ می‌تواند ایجاد شود و به تدریج گسترده شوند. در بعضی موارد لکه‌های حلقه‌های متحدالمرکز و تا حدودی آبکی به رنگ خاکستری مایل به سیاه تشکیل می‌شود. یکسری عوامل سرعت رشد و گسترش بیماری را بیشتر می‌کند از جمله:

• آبیاری از بالای گیاه
• بالا بودن رطوبت محیط
• عدم تهویه مناسب گلخانه
• وجود لکه‌های بیماری در روی گیاه

در تمام مراحل آلودگی بهتر است قسمت درگیر گیاه را به همراه عامل بیماری از محیط گلخانه حذف کنید، به این ترتیب منبع اولیه تولیدکننده اسپورهای بیماری‌زا از محیط حذف می‌شود و از شدت بیماری کاسته می‌شود. در برنامه تغذیه حتماً از ترکیبات حاوی فسفیت پتاسیم استفاده کنید و نهایتاً سم‌پاشی دوره‌ای با سمومی از جمله ترکیبات مسی به منظور پیشگیری انجام شود.

لکه باکتریایی

باکتری‌ها عامل ایجاد لکه برگی باکتریایی هستند. بسیاری از گیاهان زینتی و خوراکی لکه‌های تیره و نکروزه‌ای روی برگ‌های خود دارند که از علائم بیماری لکه برگی باکتریایی است. لکه‌های باکتریایی روی گیاهان تغییر رنگ داده و در موارد شدید، برگ‌ها را از بین می‌برد. این بیماری توسط Pseudomonas Spp یا Xanthomonas Spp ایجاد می‌شود و به صورت لکه‌های نکروزه و یا آغشته به آب ظاهر می‌شود که در نهایت قهوه‌ای می‌شوند.

در بیماری لکه باکتریایی بهتر است آبیاری از سر به حداقل برسد، آبیاری گیاه آلوده با احتیاط انجام شود زیرا بیماری می‌تواند از طریق هوای مرطوب و پاشش آب پخش شود، حشرات ناقل که پخش کننده عامل بیماری هستند کنترل شوند و از ترکیبات مسی برای کنترل بیماری استفاده شود. تا امروز بهترین راه حل برای درمان این بیماری برداشتن قسمت‌های آلوده بوده است.

آفات مهم سانسوریا

کنه

کنه Rhizoglyphus یا کنه‌های پیاز از جمله آفات مهم و اقتصادی گیاهان پیازی و زینتی می‌باشند. کنه‌ها روی ریشه‌ها، غده‌ها، پیازها و سایر قسمت‌های زیرزمینی گیاهان همچنین در مواد گیاهی در حال پوسیدگی، قارچ‌ها و خاک غنی از مواد مغذی نیز زندگی می‌کنند.

 کنه Rhizoglyphus گاهی اوقات روی برگ‌ها و ساقه گیاهان یافت می‌شوند. این کنه‌ها از طیف وسیعی از مواد آلی مختلف، مانند قسمت‌های گیاهی مرده و زنده، بذر‌ها، بندپایان مرده، نماتدها، قارچ‌ها یا فضولات تغذیه می‌کنند. این کنه‌ها باعث ایجاد زخم و سوراخ‌های متعددی در ناحیه طوقه و ریشه (اندام‌های زیرزمینی) می‌شوند. کنه‌ها با زخم کردن گیاه به وسیله قطعات دهانی خود یکسری قارچ‌ها و باکتری‌های بیمارگر گیاهی را به گیاه وارد می‌کنند و طی فعالیت این عوامل بیماری‌زا روی گیاه فرایند تکثیر و تولیدمثل این کنه‌ها افزایش می‌یابد.

این کنه‌ها با تغذیه از گیاه از طریق بزاق خود می‌توانند قارچ‌های پیتیوم و فایتوفترا و باکتری‌های پکتوباکتریوم و زانتوموناس را وارد گیاه کنند و در اثر فعالیت این عوامل قارچی و باکتریایی پوسیدگی و الکل تولید می‌شود و فرایند تغذیه و تخم‌گذاری کنه‌ها تسهیل می‌شود.

كنترل كنه‌هاي ريشه مشكل است زيرا سرعت توليد مثل زياد و طول عمر بسيار كوتاهي دارند و عمدتاً همراه با ساير بيماري‌هاي گياهي بروز مي‌كنند و طيف وسيعي از محصولات را پوشش مي‌دهند. پس در زمان فعالیت این کنه‌ها روی گیاه ما آلودگی توأم کنه‌، قارچ و باکتری را با هم روی گیاه داریم. در این زمان توصیه می‌شود هم از سموم کنه‌کش مثل آبامکتین برای کنترل کنه‌ها و هم از سموم قارچ‌کش مثل نوردکس و باکتری‌کش مثل بلتانول برای کنترل عوامل قارچی و باکتریایی استفاده شود.

تریپس

تریپس یکی از آفات رایج گلخانه است که بسیاری از گیاهان از جمله گیاه سانسوریا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تریپس با تغذیه از برگ‌های سانسوریا باعث ایجاد زخم و بدشکلی در برگ‌ها می‌شود. علایم خسارت تریپس در برگ‌های جوان و تازه روییده که دارای بافت نرم و تازه هستند بیشتر می‌باشد.

در اثر نیش آفت تریپس علایمی شبیه به زخم روی سطح برگ‌ها ایجاد می‌شود که این علایم را در شکل زیر مشاهده می‌کنید. علایم این خسارت در بسترهای سبک خیلی شدیدتر و بیشتر می‌باشد. برای کنترل کردن آن باید از ترکیباتی مثل اویسکت یا پروکلیم فیت استفاده کنید. توصیه می‌شود قبل از ایجاد خسارت و به منظور پیشگیری از چسب‌ها و نوارهای رولی زرد جذب‌کننده حشرات داخل گلخانه و در نزدیک بستر استفاده کنید.

شپشک آردآلود

شپشک آردآلود آفت پلی فاژی است که در گلخانه خسارت زیادی به محصولات زینتی وارد می‌کند. آین آفت به صورت لکه‌های سفید دارای پوشش موم مانند روی برگ و اکثراً در نزدیک طوقه گیاه دیده می‌شود. اگر در مراحل ابتدایی آلودگی جلوی خسارت این آفت گرفته نشود به سرعت گسترش می‌یابد و کل گیاهان را درگیر می‌کند و زمانی که پوشش موم مانند در اطراف حشرات بالغ ایجاد می‌شود به سختی می‌توان این آفت را کنترل کرد. در مراحل پیشرفته و شدید، آفت گیاه را ضعیف کرده و به طور کامل از بین می‌برد. برای کنترل این آفت از ترکیبات تماسی به همراه روغن می‌توان استفاده کرد.