دوره های آموزشیتولید انواع محصولات کشاورزی اعم از درختان میوه، گل و گیاهان زینتی و سبزی و صیفی در تمام فصول سال، از جمله دستاوردهای به کارگیری گلخانه‌های متنوعی چون گلخانه اسپانیایی گاتیک است. امروزه اکثر محصولات کشاورزی در خارج از فصل تولید می‌شوند. این مسئله به دلیل وجود انواع گلخانه با ساختارهای متفاوت است.
گلخانه‌ی گاتیک یک نمونه از انواع گلخانه‌هایی است که امروزه توجه بسیاری از افراد فعال در حوزه کشت و پرورش گلخانه‌ای را به خود جلب کرده است. از این رو هدف ما ارائه توضیحات بیشتر در رابطه با ساختار، خصوصیات و مزایایی است که یک گلخانه به سبک سازه‌ای گاتیک می‌تواند داشته باشد.
ساختار گلخانه اسپانیایی گاتیک
گلخانه اسپانیایی گاتیک، از جمله انواع سازه‌های مدرن در زمینه کشت و پرورش محصولات گلخانه‌ای است. به گونه‌ای که در حال حاضر یکی از محبوب‌ترین سبک‌های ساختاری برای انواع گلخانه، به این سبک سازه نسبت داده می‌شود. با این حساب شاید این سؤال در ذهن شما ایجاد شود که چه خصوصیات ظاهری و ساختاری سبب محبوبیت و گسترش کاربرد این مدل سبک سازه شده است؟
برای درک بهتر این موضوع، بهتر است در وهله اول با مشخصات کلی که برای انواع گلخانه‌های اسپانیایی مطرح می‌شود، آشنایی پیدا کنید.
این سبک گلخانه‌ها عموماً با توجه به آب و هوای حداکثری مناطق طراحی و ساخته شده‌اند. به طوری که ناحیه جغرافیایی و شرایط جوی نمی‌توانند در روند پرورش گیاهان مختلف در این گلخانه‌ها مؤثر واقع شوند. استفاده از یک کمان زاویه‌دار سبب می‌شود تا حجم هوای بیشتری درون گلخانه جای بگیرد. به همین دلیل گفته می‌شود که گلخانه‌های اسپانیایی گاتیک توانایی پرورش انواع محصولات را دارند.
در واقع توضیح واضحی که می‌توان برای سازه و ساختاری که در گلخانه گاتیک به کار می‌رود ارائه داد، چیزی شبیه به ترکیب سازه تونلی با فرم کمان زاویه‌دار است. این سبک ساختار می‌تواند در هدایت درست و اصولی نور و هوا به داخل سازه کمک کند. هر چند که زاویه‌های مختلفی در یک محدوده مشخص به کار می‌رود که بستگی به عرض و ارتفاع سازه خواهد داشت. در واقع این سبک ساختار به افراد امکان گسترش فضا، بسته به نیازهای پرورشی را می‌دهد. در نتیجه ساختار گلخانه گاتیک نمی‌تواند عامل محدودیت در انتخاب نوع محصول و بستر ایده‌آل آن برای پرورش باشد.
با این وجود باید در نظر داشت که برخی استانداردها هم در مورد ساختار و ابعاد این گلخانه‌ها قابل مطرح هستند. البته مدل سازه و شرکت سازنده هم می‌تواند در تعریف برخی از اندازه‌ها مؤثر واقع شود. در حالت کلی این ابعاد به طور استاندارد در اندازه‌های زیر قابل بررسی است:
مشخصات فنی سازه گلخانه گاتیک | |
| عرض دهانه | بین ۸ تا ۹.۶ متر بسته به مدل |
ارتفاع ستون تا زیر ناودان (ارتفاع مفید) | ۴ تا ۵ متر |
ارتفاع تا قله | بین ۶ تا ۷.۴ متر بسته به مدل |
فاصله بین ستون‌ها | ۵ متر در داخل؛ ۲.۵ متر بیرون (در مناطق برف‌گیر فاصله بین ستون‌های داخل و بیرونی دو و نیم در نظر گرفته می شود.) |
به علاوه در رابطه با ساختار این سبک گلخانه‌ها باید افزود که ممکن است از فرم‌های به خصوصی در راستای ایجاد شرایط طبیعی و مراقبتی در آن‌ها بهره گرفته شود. این ظرفیت ساختاری منجر می‌شود تا شرایط محیطی سبب محدودیت در پرورش محصولات نشوند. همچنین در مورد ساختار زاویه‌دار و قله مانندی که برای این سبک گلخانه در نظر گرفته شده است، باید افزود که به دلیل بارش‌هایی که ممکن است در مناطق مختلف رخ دهد، این سبک ساختار می‌تواند سبب هدایت بهتر برف و باران شود. این مسئله در تحمل وزن بارش‌های سنگین و برفی هم بی‌تأثیر نیست.
به همین دلیل در نواحی‌ای که اقلیم سردی دارند، سازه گلخانه اسپانیایی گاتیک می‌تواند انتخاب به مراتب بهتر و مناسب‌تری باشد. به کارگیری این فرم ساختاری حتی در تحمل جریان‌های بادی هم مؤثر واقع می‌شود. به طوری که تحمل سرعت باد تا حدود ۱۲۰ کیلومتر در ساعت، از جمله ویژگی‌هایی است که در توصیف مقاومت گلخانه‌های سبک گاتیک مطرح می‌شود. در این حالت با استفاده از ساختار گلخانه اسپانیایی گاتیک، می‌توان از خسارت‌های احتمالی‌ای که در نواحی مختلف با شرایط آب و هوای حداکثری پیش‌بینی می‌شود، جلوگیری کرد.
در رابطه با پوشش این سازه باید گفت که از پلاستیک بهره گرفته می‌شود. از این رو گلخانه گاتیک جزء انتخاب‌های مقرون به صرفه‌ای است که می‌تواند در عین هزینه مناسب، با پوشش نایلون تک لایه، چند لایه و یا پلی کربنات، در پرورش گیاهان با شرایط ایده‌آل و استاندارد مؤثر واقع شود.
دلایل انتخاب گلخانه گاتیک
با توجه به آنچه در رابطه با ویژگی‌ها و خصوصیات ساختاری گلخانه اسپانیایی گاتیک مطرح شد، به وضوح می‌توان دلایل روشنی را جهت انتخاب و به کارگیری این سبک سازه برای پرورش گیاهان گلخانه‌ای، انتخاب کرد. حتی می‌توان چنین گفت که تمامی موارد ذکر شده در خصوص دلایل گزینش ساختار گلخانه‌ای گاتیک در میان مزایای این سبک سازه نیز قرار می‌گیرند. از جمله مهم‌ترین دلایل انتخاب سازه گاتیک، می‌توان به مواردی که در ادامه مورد بررسی قرار گرفته شده اشاره کرد:
- نفوذ بهینه نور
با توجه به اینکه عامل نور در رابطه با پرورش انواع گیاهان و محصولات گلخانه‌ای، به عنوان یکی از نیازهای اولیه مطرح می‌شود، به کارگیری ساختاری که توانایی کنترل ورود نور را داشته باشد، می‌تواند گزینه به مراتب مناسبی باشد. با این حساب سازه‌ای که بتواند به فرایند تأمین نور محیط کمک کند، انتخاب بهتری خواهد بود. گلخانه گاتیک بر خلاف انواع گلخانه‌های معمولی، دارای قله بلندی در ساختار خود است که این مسئله در روند جذب پرتوهای نوری مؤثر واقع می‌شود.
به ویژه زمانی که خورشید در ابتدا و انتهای روز کم است و در زمستان در نیمکره شمالی قرار می‌گیرد، جهت‌گیری شمالی-جنوبی برای توزیع نور در طول فصل کشت مؤثرتر است. در نتیجه فارغ از موقعیت زمانی، جذب نور به طور گسترده‌ای صورت می‌گیرد. در این حالت گیاهان می‌توانند با دریافت نور و گرمای کافی، پرورش پیدا کنند.
- مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی
مسئله دوام و مقاومت در رابطه با ساختار گلخانه گاتیک به دلیل فرمی که در طراحی و ساختار آن مدنظر قرار گرفته شده است، می‌تواند سبب استقامت بالای بنا در برابر عوامل و شرایط مختلف محیطی شود. ساختار گلخانه اسپانیایی گاتیک به واسطه قوس زاویه‌داری که در ضلع بالایی خود دارد، می‌تواند نسبت به ساختارهای دیگر، مقاومت به مراتب بالاتری از خود نشان دهد. به همین دلیل شرایط جوی نامناسب مانند برف و باران و تا حدی باد سنگین، نمی‌توانند سبب آسیب به پایه‌های بنا شوند. این موضوع در رابطه با مناطقی که شرایط جوی مساعدی ندارند، از جمله مزایای حائز اهمیت به شمار می‌رود.
- جلوگیری از چکه کردن
همان‌طور که پیش‌تر در این‌باره گفته شد، از جمله مزایای به کارگیری ساختار گلخانه گاتیک، در مورد جلوگیری از چکه کردن است. با توجه به فرم و شیب گلخانه و عدم نیاز به سیم‌کشی، قطرات آبی که در اثر تعریق در زیر نایلون جمع می‌شود به سمت ناودان منتقل شده و عملاً هیچ چکه‌ای اتفاق نمی‌افتد.
این مسئله از جهت حفظ سلامت محصولات پرورشی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در واقع این ویژگی تأثیر به سزایی در جلوگیری از بروز بیماری‌های قارچی دارد. این در حالی است که گلخانه‌هایی که دارای سقف کمانی و با سیم‌کشی هستند، با مشکلات گسترده‌ای در راستای پرورش محصولات باکیفیت، روبه‌رو خواهند بود.
- جلوگیری از تجمع برف در قسمت سقف
در نواحی سردسیر و کوهستانی که بارش برف به وفور رخ می‌دهد، مسئله تجمع برف در سقف گلخانه‌هایی که ساختار معمولی‌ای دارند، از جمله مسائل و مشکلاتی است که با کاهش دمای گلخانه، می‌تواند سبب آسیب به روند پرورش محصولات شود. این در حالی است که ظرفیت بارگیری برف یک گلخانه خوب به سبک گاتیک بسیار بالاتر از انواع دیگر است. طوری که در زمان بارندگی، برف و باران به سمت دیواره‌ها رفته است و به آسانی از روی نایلون گلخانه به سمت پایین هدایت می‌شود. در نتیجه ساختار گاتیک برای این مناطق انتخاب ایده‌آل و مناسبی خواهد بود.
- سرعت در نصب
با توجه به اینکه متریال مورد استفاده در ساختار گلخانه اسپانیایی گاتیک، از استاندارد بهتری برخوردار هستند و این مدل گلخانه‌ها اتصالات ساده‌تری نسبت به گلخانه‌های دیگر دارند، زمان کمتری را می‌توان برای اجرای این سازه صرف نمود. این مسئله در قالب سرعت و سهولت در نصب و اجرا قابل توصیف است.
- قابلیت تطبيق‌پذیری
گیاهان مختلف نیاز به شرایط متفاوت و متناسب با نحوه رشد و پرورش خود دارند. از این رو ساختار گلخانه اسپانیایی گاتیک، به دلیل ویژگی‌های خوبی که دارد، از جمله تهویه بهتر، جذب نور و گرمای بیشتر و استحکام و مقاومت بالا، به پرورش‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا محصولات متنوعی را انتخاب کرده و در بسیاری از مناطق سردسیر، پرورش دهند. این خصوصیت در رابطه با گلخانه اسپانیایی گاتیک، از مهم‌ترین عواملی است که سبب شده تا امروزه این سبک ساختار گلخانه‌ای، در اغلب مناطق شمالی و سردسیر جهان، کاربرد داشته باشد.
- صرفه‌جویی در انرژی
مسئله مهم دیگری که می‌تواند در قالب یکی از عوامل انتخاب و گزینش ساختار گاتیک مطرح شود، در مورد صرفه‌جویی در انرژی است. در واقع مطالعات ثابت کرده که استفاده از فرم کمان زاویه‌دار در ساختار گلخانه اسپانیایی گاتیک، باعث می‌شود نور و گرمای بهتری در زمستان جذب شود.
سخن پایانی
در حالت کلی، تمامی آنچه که تا اینجا در رابطه با مشخصات ساختاری، دلایل گزینشی و مزایای عملکردی گلخانه اسپانیایی گاتیک مطرح شد، همگی نشان از مناسب بودن این ساختار گلخانه‌ای برای پرورش انواع محصولات در شرایط سخت را دارند. از این رو اگر برای مناطق کوهستانی و سردسیر به دنبال ساخت گلخانه هستید، بهترین فرم یا ساختاری که می‌توانید در لیست گزینه‌های انتخابی خود قرار دهید، قطعاً گلخانه گاتیک خواهد بود.
