کود آهن

عنصر آهن یک عنصر ضروری ولی جزء عناصر میکرو هست که گیاه به میزان کم به آن نیاز دارد. به‌ندرت کمبود آهن در گیاهان ناشی از کمبود آهن در خاک است. عنصر آهن معمولاً در خاک فراوان است، اما شرایط مختلف خاک می‌تواند میزان دسترسی گیاه به آهن موجود در خاک را محدود کند. معمولاً جذب آهن در گیاهان در پی‌اچ‌های اسیدی و یا پی‌اچ‌های پایین صورت می‌گیرد. وقتی پی‌اچ خاک قلیایی باشد عنصر آهن با عناصر دیگر ترکیب می‌شود و رسوب می‌کند و از دسترس گیاه خارج می‌شود. ازآنجایی‌که عمده خاک‌های کشور ما پی‌اچ قلیایی دارند و جذب آهن در پی‌اچ‌های بالا صورت نمی‌گیرد اکثر گیاهانی که کشت و کار می‌شوند دارای کمبود آهن هستند. در صورت کمبود عنصر آهن، گیاه به‌سادگی نمی‌تواند عملکرد مطلوبی که باید داشته باشد را نشان دهد. کمبود آهن در گیاهان باعث زردی برگ‌ها و در نهایت مرگ گیاه می‌شود؛ بنابراین اصطلاح کلروز آهن در گیاهان بسیار مهم است.

کلروز آهن در گیاهان معمولاً به چند دلیل ایجاد می‌شود که در زیر به تعدادی از آنها اشاره شده است:

• PH خاک خیلی بالاست.
• رس خاک زیاد است.
• وجود فسفر بیش از حد در خاک

اگر PH خاک بیش از 7 باشد، توانایی گیاه برای دریافت آهن از خاک را محدود می‌کند. به همین دلیل به طور معمول از روش‌های دیگری برای رساندن آهن به گیاه استفاده می‌شود. یکی از این روش‌ها استفاده از کود آهن کلات است که در نهایت آهن به فرم قابل جذب درمی‌آید و گیاه می‌تواند آن را جذب کند. کلات را می‌توانید به‌صورت محلول‌پاشی یا خاکی استفاده کنید و به این طریق مشکل عدم جذب آهن توسط گیاه بدین طریق حل می‌شود.

کود آهن طبیعی

تفاوت کود آهن طبیعی با شیمیایی این است که کود آهن شیمیایی یک ترکیب شیمیایی هست که توسط انسان تولید شده ولی کود آهن طبیعی به طور طبیعی در طبیعت وجود دارد و بدون تاریخ انقضا هست.

کود آهن کلات چیست؟

هنگام خواندن برچسب روی بسته‌های کود، ممکن است با اصطلاح “آهن کلات” برخورد کرده باشید و تعجب کرده باشید که چیست. ما به‌عنوان یک کشاورز می‌دانیم که گیاهان برای رشد مناسب و تولید شکوفه‌ها یا میوه‌های سالم به نیتروژن، فسفر، پتاسیم و ریزمغذی‌هایی مانند آهن و منیزیم نیاز دارند. در صورت مشاهده علایم کمبود عنصر آهن باید به گیاه‌تان آهن بدهید تا کمبودش رفع شود. برخی از گیاهان بیشتر مستعد کمبود آهن هستند. انواع خاصی از خاک، مانند خاک رس، گچی، خاک بیش از حد مرطوب یا خاک‌هایی با pH بالا، می‌تواند باعث شود که آهن موجود در دسترس گیاهان قرار نگیرد. در نتیجه باید عنصر آهن به فرمی در اختیار گیاه قرار گیرد که قابل جذب باشد.

آهن یک یون فلزی است که می‌تواند به اکسیژن و هیدروکسید واکنش نشان دهد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، آهن برای گیاهان بی‌فایده است، زیرا آنها قادر به جذب آن به این فرم نیستند. برای اینکه آهن به‌آسانی در دسترس گیاهان قرار گیرد، از یک شلاتور برای محافظت از آهن در برابر اکسیداسیون، جلوگیری از شسته شدن آن از خاک و نگه‌داشتن آهن به شکلی که برای گیاه قابل جذب باشد استفاده می‌شود.

کلات‌ها مولکول‌های کوچکی هستند که به یون‌های فلزی متصل می‌شوند تا ریزمغذی‌هایی مانند آهن را راحت‌تر در دسترس گیاهان قرار دهند. کلمه “کلات” از کلمه لاتین “chele” گرفته شده است که به معنای پنجه خرچنگ است. مولکول‌های کلات مانند یک پنجه محکم بسته به‌دور یون‌های فلزی می‌پیچند. استفاده از آهن بدون کلات می‌تواند اتلاف وقت و هزینه باشد زیرا ممکن است گیاهان نتوانند آهن کافی را قبل از اکسید شدن یا شسته شدن از خاک جذب کنند. Fe-DTPA، Fe-EDDHA، Fe-EDTA، Fe-EDDHMA و Fe-HEDTA همگی انواع رایج آهن کلات هستند که ممکن است در برچسب کود بیابید. کودهای آهن کلات بیشتر به‌صورت گرانول یا پودر در دسترس هستند که این دو حالت را می‌توان به‌عنوان خاکی یا محلول‌پاشی استفاده کرد. محلول‌پاشی آهن کلات برگی را نباید در روزهای گرم و آفتابی روی گیاهان انجام داد.

انواع کود آهن

توجه داشته باشید که آهن اشکال مختلفی دارد. کود آهن به شکل کلاته در مقایسه با آهنی که به شکل کلات نیست، در سطوح pH بالاتر خاک بیشتر در دسترس گیاهان قرار می‌گیرد.

• کلات آهن EDDHA: معمولاً در سطح pH تا 1۱ پایدار است. به همین دلیل، یکی از گران‌ترین کلات‌های موجود در بازار است. کلات آهن EDDHA دارای سه ایزومر ارتو – ارتو، ارتو – پارا، و پارا – پارا است. از میان ساختارهای مختلف EDDHA، ساختار ارتو – ارتو پایدارترین است که به آن EDDHA ارتو – ارتو نیز می‌گویند.
• کلات آهن DTPA: در سطح pH کمتر از 7 پایدار است. کلات‌های DTPA برای محصولاتی که در پی‌اچ زیر 5/6 کشت می‌شوند بیشترین استفاده را دارند.
• کلات آهن EDTA: این ترکیب در pH کمتر از ۶ پایدار است و در سطوح بالای 5/6، تقریباً 50 درصد از منبع آهن در دسترس نخواهد بود. به این معنی که این عامل در خاک‌های قلیایی بی‌اثر خواهد بود.
• سولفات آهن: سولفات آهن شکل دیگری از آهن است که کلات نیست بلکه یک نمک آهن حاوی تقریباً 20٪ آهن است. یک مزیت استفاده از سولفات آهن این است که گوگرد را که یکی دیگر از مواد مغذی ضروری است برای گیاهان تأمین می‌کند.

هر سه کلات در مقادیر pH محیط 4 تا 6 محلول هستند.

بهترین کود آهن

هیچگاه صددرصد و با قاطعیت نمی‌توان گفت که این کود با این برند بهترین کود آهن هست چون هر کودی ویژگی‌ها و خصوصیاتی دارد که بسته به نوع گیاه، نوع خاک و … مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثلاً در صورت مصرف بعضی کودها به‌صورت محلول‌پاشی گاهی وقت‌ها لکه‌هایی روی برگ باقی می‌ماند که در گیاهان برگ زینتی وجهه خوبی ندارد به‌خاطر همین کودها در انواع مختلف مایع، پودری و … تولید می‌شوند. یا اینکه یکسری از کود آهن‌های موجود در بازار به‌صورت کلات هستند حالا بسته به نوع و میزان کلات به‌کاررفته در آن، نوع گیاه و پی‌اچ خاک میزان دسترسی گیاه به کود آهن هم متغیر است؛ بنابراین انتخاب یک کود آهن مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.

زمان مصرف کود آهن

استفاده از کود آهن در طول فصل رشد برای گیاهان حساس به کمبود آهن احتمالاً یکی از ساده‌ترین و پرکاربردترین روش‌ها برای پیشگیری از کمبود آهن است که در این بین گفته می‌شود بهترین زمان برای مصرف کود آهن ابتدای فصل رشد هست که هم آهن موردنیاز گیاه را تأمین می‌کند و هم سبزینگی گیاه را بهبود می‌بخشد.

فواید کود آهن

آهن یک ماده مغذی است که همه گیاهان برای عملکرد مطلوب به آن نیاز دارند. بارزترین علامت کمبود آهن در گیاهان معمولاً به‌صورت کلروز برگ مشاهده می‌شود، طوری که‌برگ‌های گیاه زرد می‌شود اما رگبرگ برگ‌ها سبز باقی می‌ماند. به طور معمول، کلروز برگ از نوک رشد جدید در گیاه شروع می‌شود و در نهایت به برگ‌های مسن‌تر روی گیاه می‌رسد. علائم دیگر می‌تواند شامل رشد ضعیف و ریزش برگ باشد، اما این علائم همیشه با کلروز برگ همراه خواهد بود. بسیاری از عملکردهای حیاتی گیاه مانند تولید آنزیم و کلروفیل، تثبیت نیتروژن و متابولیسم همگی به وجود عنصر آهن وابسته هستند و در صورت نبود یا کمبود عنصر آهن مختل می‌شوند به همین دلیل باید در زمان مشاهده علایم کمبود یا برای جلوگیری از آن مصرف شود.

کود آهن برای چه گیاهانی مناسب است؟

به طور کلی همه گیاهان می‌توانند در طول چرخه زندگی‌شان با کمبود عنصر آهن روبه‌رو شوند. حالا بسته به شرایط یکسری بیشتر علایم را نشان می‌دهند و یکسری کمتر. کمبود آهن در خاک‌های قلیایی بیشتر مشهود است و به دلیل اینکه گیاه نمی‌تواند آهن را جذب کند علایم کمبود در گیاهان کشت شده در این نوع خاک‌ها بیشتر دیده می‌شود. پس مصرف کود آهن در هر گیاهی که علایم کمبود را نشان دهد مناسب است.

کود آهن برای گیاهان ابلق

عنصر آهن یکی از پرمصرف ترین عناصر میکرو است. آهن در سنتز کلروفیل نقش اساسی دارد و وجودش باعث می شود گیاه از رنگ سبز مطلوبی برخوردار باشد و در حالت برعکسش هم علایم کلروز مشاهده می شود. بنابراین با مصرف کود آهن در گیاهان ابلق میزان کلروفیل زیاد و در نتیجه سبزینگی هم افزایش می یابد و به مرور باعث از بین رفتن ابلقیت در گیاه می شود. در صورت کمبود آهن در گیاهان باید کود آهن را به مقدار کم و به فاصله زمانی زیاد مصرف کرد.

کود آهن برای گل کاغذی

یکی از مشکلات فیزیولوژیکی رایج که در پرورش گل کاغذی مشاهده می‌شود، کلروز در شاخ‌وبرگ این گیاه است که اغلب به دلیل کمبود آهن، منیزیم یا pH بالای خاک است که از جذب مواد مغذی توسط گیاه جلوگیری می‌کند. زمانی که گیاه در حال گلدهی است، آن را با کودهای حاوی آهن و ریزمغذی‌ها تغذیه کنید که به تقویت ریشه‌های ظریف و افزایش تعداد شکوفه‌ها کمک می‌کند.

کود آهن برای گل شمعدانی

کمبود آهن معمولاً به دلیل pH بالای محیط ایجاد می‌شود، اگرچه ممکن است به دلیل کود ناکافی یا سیستم ریشه بیمار نیز باشد. در نتیجه علائم کمبود در برگ‌ها و شاخساره‌های جوان ایجاد می‌شود.

نگه‌داشتن pH محیط در محدوده‌ای که دسترسی طولانی‌مدت آهن را برای شمعدانی به حداکثر برساند مهم است و یا اینکه می‌توانید گیاه را با  کلات‌های آهن تغذیه کنید.

کود آهن برای پتوس

از آنجایی که پتوس در پی اچ کمی اسیدی کشت می‌شود علایم کمبود آهن در آن به‌ندرت دیده می‌شود. در صورت مشاهده علایم کلروز ناشی از کمبود آهن، نیاز به استفاده از کود است. پتوس‌ها معمولاً به ریزمغذی‌هایی از جمله مس، منیزیم، روی و آهن نیاز دارند. باید مطمئن شوید کودی که برای پتوس استفاده می‌کنید دارای ریزمغذی‌های مختلفی است. ریزمغذی‌ها مواد معدنی کمیابی هستند که گیاهان به مقادیر کمتری از آنها نسبت به درشت مغذی‌ها نیاز دارند و بسته به گیاه متفاوت هستند.

کود آهن برای درخت گردو

درخت گردو برای اینکه عملکرد خوبی داشته باشد نیاز به عناصر ماکرو از جمله نیتروژن، پتاسیم و فسفر  و ریزمغذی‌ها مثل آهن دارد. در صورت ظاهرشدن علایم کلروز آهن باید خیلی سریع کمبود برطرف شود به دلیل اینکه این کمبود روی عملکرد و محصول دهی سال بعد درخت تأثیر می‌گذارد. میزان مصرف کود آهن برای درخت گردو بستگی به سن درخت، وضعیت تغذیه‌ای خاک و … دارد که بهتر است در این زمینه از متخصص راهنمایی بگیرید. بهتر هست کود آهن همراه با آب آبیاری استفاده شود تا به همه قسمت‌های گیاه برسد.

کود آهن برای چه گیاهانی مضر است؟

استفاده از کود آهن برای هیچ گیاهی مضر نیست اما آهن زیاد خودش می‌تواند باعث مشکلاتی شود. به همین دلیل باید زمانی که گیاه علایم کمبود را نشان داده یا اینکه با آگاهی از وضعیت و پی‌اچ خاک منطقه برای پیشگیری از کمبود از کود آهن استفاده شود. اگرچه آهن یک ماده مغذی ضروری برای گیاهان است، اما تجمع آن در سلول‌ها می‌تواند سمی باشد؛ بنابراین گیاهان با القای بیان مجموعه‌های ژنی مختلف، هم به کمبود آهن و هم به آهن اضافی پاسخ می‌دهند.

نحوه استفاده از کود آهن مایع

دستورالعمل مصرف هر کودی روی قوطی مربوطه درج شده است. کودهای مایع بیشتر مناسب محلول‌پاشی هستند به همین دلیل بعد از اینکه رقیق شدند روی اندام هوایی گیاه اسپری می‌شوند. در روش محلول‌پاشی گیاهان هم بلافاصله این ماده را جذب می‌کنند و در مدت زمان کوتاهی علائم بهبودی را نشان می‌دهند.

نحوه استفاده از کود آهن پودری

نحوه استفاده از هر کود آهن پودری بسته به نوع گیاه، نوع کشت، نوع کلات به کار رفته و سایر عوامل متفاوت است ولی اصولاً کارخانه تولیدکننده دستورالعمل استفاده از محصول را روی بسته‌بندی درج می‌کند. کود آهن پودری را بیشتر به‌صورت خاکی در محل کشت و یا همراه  با آب آبیاری مصرف می‌کنند.